آزمایش تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه (Air Content of Freshly Mixed Concrete)

استانداد: ASTM C231 این روش آزمایش تعیین مقدار هوای مخلوط بتن هوای تازه را با مشاهده تغییر حجم بتن با تغییر فشار شرح میدهد و برای بتن ها و ملاتهایی که با مصالح نسبتا متراکم ساخته شده اند، تنظیم شده است.

روش آزمایش استاندارد برای تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه با روش فشار

1-هدف

ضریب تصحیح مصالح سنگی را میتوان با روش شرح داده شده در بخش 6 تعیین کرد. این روش برای بتنهایی که با مصالح سنگی سبک، سرباره کوره آهن گدازی یا مصالح سنگی بسیار متخلخل ساخته شده، کاربرد ندارد و در چنین مواردی باید از روش آزمایش 173C استفاده شود. همچنین این روش آزمایش را نمی توان برای بتن غیر خمیری که در کارخانه برای ساخت بلوک و و لوله استفاده میشود به کار برد.  

2- مدارک مرجع آزمایش تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه

ASTM C138 : روش آزمایش وزن مخصوص، تسلیم و مقدار هوا (ثقل سنجی) بتن ASTM C172 : دستورالعمل نمونه گیری از مخلوط بتن تازه ASTM C173: روش آزمایش برای تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه با روش حجم سنجی ASTM C192: دستورالعمل ساخت و عمل آوری نمونه های آزمایشی بتن در آزمایشگاه ASTM C670: دستورالعمل آماده سازی دقت و انحراف برای روش روشهای آزمایش مصالح ساختمانی ASTM E1 177: دستورالعمل استفاده از اصطلاحات دقت و انحراف روش های آزمایش ASTM  

3- موارد کاربرد آزمایش تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه

این روش آزمایش برای تعیین مقدارهوای بتن تازه استفاده می شود. این آزمایش برای تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه به جز هوایی که میتواند داخل حفرات درون ذرات مصالح سنگی وارد شود، طرح ریزی شده است. به همین دلیل این روش برای بتنی که با مصالح سنگی نسبتا متراکم ساخته شده و نیاز به تعیین ضریب تصحیح مصالح سنگی دارد، قابل استفاده است. این روش آزمایش و روشهای C138 و C173 به ترتیب روشهای فشار، ثقل سنجی وحجم سنجی را برای تعیین مقدارهوای مخلوط بتن تازه ایجاد می نمایند. در روش فشار اساسا همان مقدار هوای دو روش آزمایش دیگر برای بتن ساخته شده با مصالح سنگی متراکم بدست می آید. مقدار هوای بتن سخت شده ممکن است از آنچه با این روش آزمایش تعیین میشود بیشتر یا کمتر باشد. این کمیت به روش ها و مقدار انرژی تحکیمی اعمال شده به بتن که نمونه بتن سخت شده گرفته شده، یکنواختی و پایداری حبابهای هوا در بتن تازه و سخت شده، مدت مقایسه، در معرض محیط بودن، مرحله تحویل، روند جای دادن و تحکیم که مقدار هوای بتن سخت شده تعیین می شود بدین معنی که قبل و بعد از اینکه  بتن پمپاژ می شود و عوامل متعدد دیگر بستگی دارد.  

4- وسایل آزمایش تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه

1-4- وسیله اندازه گیری هوا: بدین منظور دو نوع وسیله مناسب ساخته شده است که بر اساس قانون بویل عمل میکنند، در اینجا تحت عنوان نوع  A و B موسوم می باشند. وسیله اندازه گیری هوا از نوع A : این وسیله از یک ظرف و یک درپوش ساخته شده است (شکل 1) و مشخصات آن در بندهای 4-2 و 4-3 آمده است. نمونه بتن با حجم معینی در ظرف مخصوص دستگاه آزمایش تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه ریخته می شود و روی آن تا ارتفاع مشخصی با آب پر می گردد. سپس آب را تحت فشار معینی قرار می دهند در نتیجه آب به داخل خلل و فرج نمونه بتن نفوذ می کند و سطح آن پایین می آید. دستگاه طوری مدرج شده است که از روی آن می توان با توجه به پایین رفتن سطح آب درصد هوا در نمونه بتن را قرائت کرد.

  وسیله اندازه گیری هوا از نوع B: این وسیله از یک ظرف اندازه گیری و درپوش تشکیل می شود که مشخصات  آنها در بند های 4-2 و4-3 توضیح داده شده است. دستگاه بر اساس تعادل حجم مشخصی از هوا تحت فشار معین در یک ظرف  دربسته کار می کند. در داخل ظرف نمونه بتن که حاوی حجم نامشخصی هوا می باشد، قرار دارد. صفحه مدرج هوا سنج، بر حسب درصد هوا در فشارحالت تعادل مدرج شده است. فشار مطلوب کار دستگاه بین 5.7 تا 30 پوند بر اینچ مربع (51 تا 207 کیلو پاسکال) است.  

دستگاه درصد هوای بتن 

  2-4- ظرف اندازه گیری: ظرف اندازه گیری باید به شکل استوانه و از جنس فولاد، فلز سخت یا ماده سخت دیگری که چسبندگی آن به سیمان کم است، ساخته شده باشد. قطر ظرف باید حداقل 0.75 تا 1.25 برابر ارتفاع آن بوده و ظرفیت آن حداقل 0.2 فوت مکعب (0.006 متر مکعب) باشد. لبه ظرف باید بصورت تخت یا به شکل مناسب دیگری در آورده شده باشد تا به نحو مطمئنی با درپوش ظرف جفت شده و محکم گردد. سطح داخلی ظرف و سطوح طوقه، لبه های تخت و قسمت های دیگر جفت می شوند باید صیقلی و صاف شده باشند. ظرف اندازه گیری و درپوش آن باید به اندازه کافی صلب باشند تا ضریب انبساط دستگاه را به کمتر از 0.1 درصد حجم هوایی که دستگاه تحت فشار نرمال نشان می دهد، محدود نمایند. 3-4- درپوش: درپوش باید از جنس فولاد، فلز سخت یا مصالح سخت دیگری که چسبندگی آن به خمیر سیمان کم است، ساخته شده باشد. لبه درپوش باید به صورت تخت یا به شکل مناسب دیگری درآورده شده باشد تا به نحو مطمئنی با ظرف جفت شده و محکم گردد. لازم است درپوش به شکل کاسه ای بوده و دارای تقعر باشد تا فضای لازم برای تجمع هوا در بالای ظرف را تامین نماید. درپوش باید به اندازه کافی صلب باشد تا ضریب انبساط دستگاه مطابق بند 4-2 محدود گردد. درپوش باید به یک وسیله مناسب برای قرائت مقدارهوا مجهز باشد. درپوش از نوع  A باید دارای یک لوله قائم باشد. این لوله می تواند در یک لوله شفاف با یک لوله فلزی سوراخدار که به آن یک لوله آبنمای مدرج متصل گردیده، تشکیل شده باشد. در دستگاه نوع B، صفخه مدرج باید طوری درجه بندی شده باشد که درصد هوا را مشخص کند. درجه بندی باید به گونه ای باشد که محدوده ای از درصد هوا که حداقل آن 8 درصد است قابل قرائت تا دقت 0.1 درصد باشد. این کار به وسیله آزمایش کالیبراسیون تحت یک فشار هوای مناسب صورت می گیرد. همچنین درپوش باید به شیرهای هوا، شیر های تخلیه هوا و شیرهایی برای خروج آب اضافی یا ورود آن که در بعضی از دستگاه های مخصوص اندازه گیری پیش بینی شده است، مجهزباشد. لازم است یک بست مناسب برای محکم کردن درپوش به ظرف طرح شده باشد که به خوبی تحت فشار آببند بوده و بعلاوه هوا را بین لبه های اتصال درپوش و ظرف محبوس نکند. درپوش باید به یک پمپ دستی مناسب که به آن متصل است یا به عنوان یک وسیله فرعی می تواند به آن متصل شود، مجهز باشد. 4-4- مخزن کالیبراسون: مخزنی است که حجم داخلی آن درصد مشخصی از حجم ظرف اندازه گیری است، این درصد متناظر با درصد تقریبی هوای بتن در نمونه مورد آزمایش بتن هوای تازه است، یا اگر کمتر باشد، امکان این باید وجود داشته باشد که کنترل دستگاه نشان دهنده هوا در درصد تقریبی هوای بتن مورد آزمایش با پر کردن اندازه گیر انجام شود. وقتی که طراحی اندازه گیر قراردادن مخزن کالبراسیون را در ظرف اندازه گیری برای کنترل کالیبراسیون نیاز دارد، اندازه گیر باید استوانه ای شکل و عمق داخلی آن اینچ (13 میلیمتر) کمتر از ظرف باشد. اندازه گیر مطلوب از این نوع ممکن است از لوله برنجی 16 گیج ساخته شده باشد با قطری که حجم مورد نظر را بدست دهد که بدین منظور دیسک برنجی با  اینچ ضخامت لحیم شده که تشکیل انتها را بدهد. وقتی که طراحی دستگاه خروج آب از ظرف پر شده با آب و مجموعه درپوش را لازم دارد. اندازه گیری ممکن است یک قسمت جمعی از مجموعه درپوش یا ممکن است اندازه گیر استوانه ای جداگانه مشابه با استوانه توصیف شده در بالا باشد. 5-4- لوله آبپاش: لوله ای برنجی با قطر مناسب که ممکن است جزئی از درپوش بوده یا بطور مجزا به آن اضافه شود. این وسیله باید طوری ساخته شده باشد که وقتی از طریق آن آب به ظرف اضافه می شود، آن را به دیواره های درپوش بپاشد به گونه ای که آب از دیواره های ظرف به پایین جریان یابد تا حداقل دستخوردگی را روی بتن ایجاد نماید. 6-4- تخماق میله ای: تخماق میله ای باید میله مستقیم فولادی به قطر اینچ (16 میلیمتر) و طول آن حداقل 16 اینچ (400  میلیمتر) باشد. انتهای تخماق باید گرد و به صورت نیمکره ای به قطر  میلیمتر (16 میلیمتر) باشد. 7-4- الک: الکهای 1 اینچ (37.5 میلیمتر) که سطح آن کمتر از 2 فوت مربع (0.19 متر مربع) نباشد. 8-4- ماله: ماله مخصوص بنایی 9-4- لرزاننده که مطابق با دستورالعمل  C 192 باشد. 10-4- چکش: چکشی (با سر پلاستیکی یا چوبی) به وزن تقریبی 0.05±1.25 پوند (0.23±0.57 کیلوگرم) جهت استفاده اندازه گیرهائی با حجم 0.50 فوت مکعب (14 دسیمتر مکعب) یا کمتر و چکشی به وزن تقریبی 0.5±2.25 پوند (0.23±1.02کیلوگرم) برای استفاده از اندازه گیرهایی با حجم بیشتر از 0.5 فوت مکعب. 11-4- میله مخصوص ضربه زدن: میله مستقیم تختی از فولاد یا از فلز مناسب دیگر با حداقل ضخامت  اینچ (3 میلیمتر) و عرض  اینچ (20 میلیمتر) در طول 12 اینچ (300 میلیمتر). 12-4- صفحه مخصوص ضربه زدن: یک صفحه فلزی مستطیلی تخت با حداقل ضخامت  اینچ (6 میلیمتر) یا صفحه آکریلیک یا شیشه ای با حداقل ضخامت اینچ (12 میلیمتر) و حداقل طول وعرض 2 اینچ (50 میلیمتر) بیشتر از قطر اندازه گیری که استفاده می شود. لبه های صفحه باید مستقیم و صاف با دقت اینچ (1.5 میلیمتر) باشد. 13-4- قیف یک مجرا که در داخل لوله آبپاش جفت می شود. 14-4- ظرف برای آب که ظرفیت آن برای پر کردن لوله مدرج با آب از سطح نمونه بتن تا علامت صفر کافی باشد. 15-4- از فنر مارپیچ یا وسیله دیگری برای نگه داشتن استوانه کالیبراسیون در محل خود استفاده می شود. طرز کار دستگاه های تعیین مقدار هوای بتن با یکدیگر فرق می کند، بنابراین تمام موارد ذکر شده در بند های 4-6 تا 4-15 لازم نمی باشد. باید آنچه که برای کاربرد با طرح خاص دستگاه لازم است استفاده شود تا آزمایش تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه مطابق با روش های توصیف شده صورت پذیرد.

5- کالیبراسیون دستگاه

حرکات شدید در هنگام جابجایی روی کالیبراسیون هر دو نوع دستگاه A وB  اثر می گذارد. تغییرات فشار جو بر روی کالیبراسیون دستگاه نوع A  اثر میگذارد ولی بر روی دستگاه نوع B  اثری ندارد. آزمایش کالیبراسیون دستگاه نوع A ، فشار کار دستگاه P، که بر روی فشارسنج  دستگاه ملاحظه می گردد مطابق آنچه در بند A1-7 ضمیمه استاندارد C231 توصیف شده، تعیین می شود، با تعیین دقیق جائی که مقدار هوا را برروی صفحه فشارسنج دستگاه نوع B مشخص میکند. بطور طبیعی مراحل شرح داده شده در ضمیمه  A1-6 ، A1-2 استاندارد C231 لازم است فقط یکمرتبه (در زمان اولین کالیبراسیون) یا گهگاهی برای کنترل حجم استوانه کالیبراسیون و ظرف اندازه گیری انجام شوند. به عبارت دیگر آزمایش کالیبراسیون توصیف شده در بند A1-7 وA1-9  ضمیمه بر حسب نوع دستگاه مورد استفاده غالبا برای اطمینان از صحت فشار P، در دستگاه نوع A  یا صحت مقدار هوایی که فشارسنج دستگاه نوع B نشان می دهد، لازم است. در مورد دستگاه نوع A  در صورتی که ارتفاع محل قرار گرفتن دستگاه بیش از 600 فوت (183 متر) تغییر کند، نیاز به کالیبراسیون مجدد آن مطابق با بند A1-7 ضمیمه استاندارد C231 می باشد.  

6- تعیین ضریب تصحیح مصالح سنگی

ضریب تصحیح مصالح سنگی را در نمونه ای که مخلوطی از مصالح ریزدانه و درشت است مطابق با بندهای 6-2 تا 6-4 تعیین نمائید. این ضریب بطور مستقل با اعمال فشار کالیبره شده بر روی نمونه ای از مخلوط ریزدانه و درشت دانه که بر روی آن آب قرار گرفته و رطوبت آن با رطوبت آن با رطوبت واقعی در نمونه بتن مورد آزمایش تقریبا یکسان است، تعیین می گردد. وزن مصالح ریزدانه و درشت دانه موجود در نمونه بتن تازه که مقدار هوای آن تعیین می شود را به صورت زیر تعیین کنید.

=  وزن مصالح ریزدانه در نمونه بتن مورد  آزمایش تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه، بر حسب پوند (کیلوگرم) S= حجم نمونه بتن (که با حجم ظرف اندازه گیری برابر است) بر حسب فوت مکعب (مترمکعب) B= حجم بتن تولید شده در محل تولید بتن برحسب فوت مکعب (مترمکعب) وزن کل مصالح ریزدانه با رطوبتی که در محل تولید دارند، بر حسب پوند (کیلوگرم) =  وزن مصالح سنگی درشت دانه با رطوبتی که در محل تولید دارند، بر حسب پوند (کیلوگرم)  وزن کل مصالح سنگی درشت دانه با رطوبتی که در محل تولید دارند، بر حسب پوند (کیلوگرم)

ریختن مصالح در ظرف اندازه گیری:

نمونه های معرفی از مصالح ریزدانه و مصالح درشت دانه ، را مخلوط کرده و در ظرف اندازه گیری بریزید،در صورت لزوم، آب اضافی طوری که همه مصالح مستغرق باشند اضافه کنیدهربار کمی از مصالح را به صورت تدریجی و به حالتی در ظرف بریزید که تا حد ممکن هوای کمتری در بین دانه ها محبوس شود. به اطراف ظرف ضربات ملایم زده و به آرامی در حدود 10 مرتبه از 1 اینچی (25 میلیمتر) بالای مصالح میله بزنید از هربار افزودن مصالح ظرف را تکان دهید تا هوا خارج شود.

تعیین ضریب تصحیح مصالح سنگی:

مراحل مقدماتی آزمایش تعیین مقدار هوای مخلوط بتن تازه برای دستگاه دستگاه های نوع A و B وقتی که تمام مصالح سنگی در داخل ظرف اندازه گیری ریخته شد، حباب ها و کفهای روی آن را برداشته و مصالح را در فاصله زمانی تقریبا برابر با زمان بین ریختن آب به داخل  مخلوط کن و انجام آزمایش تعیین مقدار هوا مستغرق نگه دارید، قبل از آنکه آزمایش با دستگاه نوع A یا نوع B انجام شود. در دستگاه نوع A ، آزمایش را مطابق با آنچه شرح داده شده است، کامل کنید. ضریب تصحیح مصالح  سنگی، G برابر با است. در دستگاه نوع B، روش هایی که بالاتر شرح داده شده است را اجرا نمائید. مقداری از حجم آب دستگاه را که تقریبا معادل با حجم هوای  یک نمونه بتن معمولی است (نمونه ای به اندازه حجم ظرف) خالی کنید. خالی کردن آب باید مطابق با روش شرح داده شده در بند ضمیمه استاندارد C231 برای آزمایش کالیبراسیون انجام شود. آزمایش را مطابق با آنچه شرح داده شده، کامل کنید. ضریب تصحیح مصالح سنگی،G  برابر است با تفاضل قرائت مقدار هوا از حجم آب تخلیه شده از ظرف که به صورت درصدی از حجم ظرف بیان می شود. ضریب تصحیح مصالح سنگی با مصالح مختلف فرق میکند. ضریب تصحیح فقط با آزمایش می تواند تعیین شود زیرا بطور مستقیم نمی تواند با جذب آب ذرات ارتباط داشته باشد و نباید از انجام آن صرف نظر کرد. بطور معمول، ضریب به دلایلی برای مصالح مشخص ثابت باقی می ماند اما کنترل موردی آزمایش توصیه می گردد.  

7- آماده کردن نمونه آزمایشی بتن 

مطابق با روش های عملی دستور العمل C 172  نمونه ای از مخلوط بتن تازه تهیه کنید. اگر بتن دارای ذرات درشت تر از الک 2 اینچ (50 میلیمتر) است آن را بوسیله شستن از روی الک 1  اینچ (37.5 میلیمتر) عبور دهید، تا نهایتا مقدار مصالحی بیش از آن چه برای پر کردن ظرف اندازه گیری لازم است، بدست آورده شود. عمل شستن نمونه بتن تازه از روی الک را با حداقل مقدار ممکن برهم زدن ملات انجام دهید. سعی نکنید ملات چسبیده به مصالح درشت دانه باقی مانده روی الک را برطرف کنید.  

8- روش تعیین مقدار هوای بتن

ریختن تراکم نمونه: قسمت داخلی ظرف اندازه گیری و محل آن را که یک سطح محکم، تراز و صاف می باشد را مرطوب کنید. نمونه معرف بتن را که طبق بخش 7 تهیه شده را در لایه های مساوی در ظرف اندازه گیری بریزید. هر لایه را بوسیله روش میله یا از طریق لرزاندن متراکم نمائید. لایه متراکم شده نهایی را صاف کنید. بتنهای با اسلامپ بیش از 3 اینچ (750 میلیمتر) را میله بزنید یا بلرزانید. بتنهای با اسلامپ کمتر از 1 اینچ (25 میلیمتر) را با لرزانیدن، متراکم کنید. میله زدن: بتن را در سه لایه با حجم تقریبا مساوی در ظرف اندازه گیری بریزید. هرلایه بتن را با 25 ضربه میله تخماق که بطور یکنواخت روی تمام سطح بتن توزیع گردیده، متراکم کنید. بعد از میله زدن هر لایه بوسیله چکش چوبی به طور ملایم 10 تا 15 بار به جوانب ظرف  ضربه بزنید تا منافذی که دراثر میله زدن باقی مانده یا حبابهای هوای محبوس شده آزاد گردند. لایه زیرین را طوری میله بزنید که میله در تمام عمق آن نفوذ کند، اما شدت میله زدن نباید به نحوی باشد که میله به ته ظرف برخورد کند. در میله زدن دومین لایه و لایه نهایی باید نیرو به قدری باشد که میله حدود 1 اینچ (25 میلیمتر) در لایه قبلی نفوذ کند. لرزاندن: بتن را دردولایه با حجم تقریبا مساوی در ظرف اندازه گیری بریزید. تمام بتن هر لایه قبل را از شروع ویبره در ظرف بریزید. هر لایه را با سه بار وارد کردن ویبراتور که بطور یکنواخت روی سطح توزیع گردیده، متراکم کنید. آخرین لایه بتن را به صورتی در ظرف بریزید که از پر شدن اضافی جلوگیری شود. در متراکم کردن لایه زیرین، اجازه تماس ویبراتور با کف یا جوانب را ندهید. در موقع بیرون کشیدن ویبراتور از نمونه دقت کنید که که هیج هوایی جایگزین نشود. با توجه به نوع بتن، ویبراتور و ظرف اندازه گیری مدت زمان استانداردی را برای ویبراسیون رعایت کنید. مدت زمان لازم برای ویبراسیون به کارایی بتن و قدرت ویبراسیون بستگی دارد. لرزاندن را فقط تا حدی ادامه دهید تا بتن به تراکم مناسبی برسد. لرزاندن بیش اندازه ممکن است سبب جدا شدن دانه ها و خروج هوایی که عملا در وارد بتن شده است، بشود. لرزاندن را تا آنجا ادامه دهید که سطح بتن نسبتا نرم شده و لعبدار شود. هرگز نباید ویبره کردن را آنقدر ادامه داد که موجب خروج کف بتن شود. پرداخت کردن سطح بتن: بعد از تراکم بتن، سطح بالایی را بوسیله لغزاندن میله پرداخت در امتداد بالای ظرف با حرکت برشی تا زمانیکه سطح بتن کاملا تراز شود، پرداخت کنید. برای تراکم کامل، ظرف نباید حاوی بتن اضافی یا کسری بتن باشد. بهترین حالت این است که در موقع صاف کردن سطح بتن تقریبا اینچ (3 میلیمتر) از بتن برداشته شود. برای رفع کسری بتن میتوان مقدار کمی معرف به نمونه اضافه کرد. اگر در ظرف اندازه گیر بتن اضافی وجود دارد، قبل از صاف کردن بتن اضافی را با یک  کاردک بردارید. هنگامی که از صفحه پرداخت استفاده می شود بتن را مطابق روش آزمایش تشریح شده در C 138 پرداخت کنید. استفاده از صفحه پرداخت از جنس آلومینیوم یا فلز نسبتا نرم دیگری برای تعیین هوا ممکن است که باعث پوشش سریع زهواره شود و نیاز به نگهداری، کالیبراسیون و در نهایت جایگزینی دارد. به کار بردن روش آزمایش: هر قسمت از روش آزمایش که به طور خاص به دستگاه نوع A یا B مربوط نمی شود باید برای هردو دستگاه بکار برده شود. لبه ها و زه ظرف و درپوش ظرف آن را کاملا تمیز کنید. طوری که وقتی در آن بسته می شود کاملا در مقابل فشار،آب بندی شود. دستگاه را سوار کنید و از طریق لوله آن روی بتن آب اضافه کنید تا آب داخل لوله به نصف ارتفاعی که علامتگذاری شده، برسد. دستگاه را 30درجه از حالت قائم خارج کنید و به حالت مایل نگه دارید و با استفاده از کف ظرف به عنوان یک محور، دستگاه را چندین دور کامل برگردانید و همزمان به درپوش ضربات آرامی بزنید تا همه حبابهای هوای محبوس بالای نمونه خارج شود. دستگاه را به حالت قائم برگردانید ودر حالی که  به جوانب ظرف ضربات آرامی می زنید، ستون آب را کمی بالاتر از علامت صفر پر کنید. قبل از بستن سوراخ بالای ستون آب، تراز آب را به علامت صفر روی لوله مدرج برگردانید. بعضی از انواع دستگاه های نوع A علامت شروع پر شدن کالیبره شده ای بالای نشانه صفر دارند. معمولا این علامت شروع نباید استفاده شود چنان که در بخش های قبلی اشاره گردید، مقدار هوای ظاهری، اختلاف بین قرائت ترازآب H  در فشار p و تراز آبدر فشار صفر بعد از حذف فشار P می باشد. سطح داخلی در تجهیزات باید تمیز و عاری از روغن یا گریس باشد، همچنین سطح باید مرطوب باشد تا مانع از حضورحبابهای هوا که ممکن است در هنگام خروج بعد از نصب دستگاه مشکل ایجاد کند، گردد.

روش آزمایش (دستگاه نوع A)

به کمک یک پمپ دستی کوچک، فشاری کمی بیش از فشارآزمایشP  (بیش از 0.2 پوند بر اینچ مربع یا 1380 پاسکال) به بتن وارد کنید. برای از بین بردن قیود موضعی به جوانب ظرف ضرباتی بزنید و وقتی که فشار سنج، فشار واقعی آزمایش را نشان می دهد تراز آب را قرائت کنید و با دقت کوچکترین تقسیمات روی لوله یا نصف درجات میله را یادداشت کنید. برای مخلوطهایی که بسیار ناهنجار بوده، ممکن است لازم شود ضربات بیشتری به ظرف زده شود تا حجم هوایی که مشخص می شود، تغییر نکند. بوسیله خروج هوا از بالای ستون آب و زدن ضربات ملایم به جوانب ظرف به مدت یک دقیقه به تدریج فشار هوا را آزاد کنید. سطح آب () را با دقت کوچکترین تقسیمات لوله یا نصف این تقسیمات ثبت کنید. مقدار ظاهری هوا را به صورت زیر محاسبه  کنید:  مقدار ظاهری هوا  قرائت سطح آب در فشار P = قرائت سطح آب در فشار صفر بعد از فشار P مراحل تشریح شده را بدون اضافه کردن آب برای رساندن تراز آن به علامت صفر، تکرار کنید. دو مقدار متوالی تعیین مقدار هوای ظاهری باید با اختلاف کمتر از 0.2 درصد هوا با هم تطابق داشته باشد و میانگین گیری می شود تا مقدارکه باید در محاسبه مقدار هوا  استفاده شود، مطابق با بخش 9 بدست آید. در حالتی که مقدار هوا از دامنه نمایش هوا سنج دستگاه تجاوز کند، زمانی که در فشار کارکرد معمولی P فشار آزمایش را به فشار آزمایش کاهش بدهید و مراحل شرح داده شده را تکرار کنید. مقدار تقریبی فشارکه مقدار هوای ظاهری در آن در برابرقرائت هواسنج خواهد بود میتواند از رابطه زیر محاسبه شود: : فشار آزمایش تقلیل یافته بر حسب پوند بر اینچ مربع (کیلو پاسکال) : فشار جو بر حسب پوند بر اینچ مربع (تقریبا 13.7 پوند بر اینچ مربع یا 101 کیلو پاسکال) که بر حسب شرایط آب و هوایی و ارتفاع محل تغییر می کند. P: فشار کارکرد فشارسنج یا فشار معمولی آزمایش بر حسب پوند بر اینچ مربع (یا کیلو پاسکال)

8-3- روش آزمایش (دستگاه نوع B)

جهت آماده سازی برای آزمایش، لبه ها یا زه ظرف و درپوش آن را کاملا تمیز کنید، بطوری که وقتی در آن بسته می شود کاملا آببندی گردد. دستگاه را سوار کنید. شیر هوای بین محفظه هوا و ظرف اندازه گیری را ببندید و شیرهای هوا گیری روی در پوش را باز کنید. با استفاده از یک سرنگ لاستیکی آب را از یکی از شیرهای هواگیری بداخل ظرف تزریق کنید تا اینکه از شیر هوا گیری دیگر آب بیرون بزند. به آرامی کنتور را تکان دهید تا همه هوا از این شیر خارج گردد. شیر هوا گیری روی درپوش را ببندید و تا وقتی فشار مخزن روی خط فشار اولیه است به داخل هوا پمپ کنید. چند ثانیه صبر کنید تا اینکه دمای هوای پمپ شده به دمای طبیعی برسد. با باز کردن پیچ هوا یا پمپاژ بیشتر هوا، درجه فشار سنج را بر روی خط  فشار اولیه تثبیت کنید. در این حال به آرامی به فشارسنج ضربه بزنید. هر دو شیر هواگیری روی درپوش را ببندید. شیر هوای بین دو مخزن هوا و ظرف اندازه گیری را باز کنید. برای از بین بردن مقاومتهای موضعی، به بدنه ظرف ضرباتی بزنید. به آرامی به فشارسنج ضربه بزنید تا درجه فشار تثبیت شود. درصد هوا را از روی عقربه فارسنج قرائت کنید. نبستن شیر هوای اصلی قبل از آزاد کردن فشار ظرف یا مخزن هوا، سبب وارد شدن آب به درون ظرف هوا و بروز خطا در اندازه گیری های بعدی می گردد. هرگاه آب به داخل ظرف هوا وارد گردد باید از طریق شیر هواگیری آن را خارج نمود. برای خارج کردن آخرین ذرات آب باید چندین مرتبه از پمپ استفاده کرد. قبل ازبرداشتن درپوش ظرف، با باز کردن هر دو شیر فشار را آزاد کنید.  

9- محاسبات

مقدار هوای نمونه آزمایش شده: مقدار هوای بتن درون ظرف اندازه گیری را به صورت زیر محاسبه کنید مقدار هوای نمونه آزمایش شده، بر حسب درصد = مقدار هوای ظاهری نمونه آزمایش شده، بر حسب درصد G= ضریب تصحیح مصالح، بر حسب درصد مقدار هوای مخلوط کامل: وقتی نمونه آزمایشی حاوی ذرات مصالح سنگی بزرگتر از الک 1 اینج (37.5 میلیمتر) است که با شستن روی الک بدست آمده اند حجم هوای مخلوط کامل به صورت زیر محاسبه می شود: مقدار هوای مخلوط کامل، بر حسب درصد حجم مطلق اجزا مخلوط که از الک 1 اینچ می گذرند با حذف هوا که از وزن های مرحله ساخت اولیه تعیین می شود، بر حسب فوت مکعب (متر مکعب) حجم مطلق همه اجزا مخلوط، بدون هوا، برحسب فوت مکعب (متر مکعب) حجم مطلق مصالح سنگی درشت تر از الک 1 اینچ در مخلوط که در وزن های مرحله ساخت اولیه تعیین می شود، بر حسب فوت مکعب (متر مکعب) مقدار هوای جز خمیر سیمان: وقتی که تعیین مقدار هوای جز خمیر مخلوط بتن مورد نظر باشد، از رابطه زیر محاسبه می شود: مقدار هوای خمیر سیمان، بر حسب درصد حجم مطلق اجزا خمیر سیمان مخلوط، بدون هوا، بر حسب فوت مکعب (متر مکعب)  

10- ثبت نتایج

جدول اطلاعات ضروری آزمایش درصد هوای بتن تازه

شماره نمونه	تاریخ آزمایش	ساعت آزمایش	نوع هواسنج (A or B)	روش تراکم	مقدار هوای اندازه گیری شده