آزﻣﺎﻳﺶ CBR (ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎرﺑﺮی ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ)

استاندارد

ASTM D 1883-87, AASHTO T 193-81

مقدمه

آزﻣﺎﻳﺶ CBR ﻣﺘﺪاول‌ﺗﺮﻳﻦ روش ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ نسبی ﺧﺎک‌ﻫﺎ ﺑﺮای راه‌ﺳﺎزی اﺳﺖ. ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ می‌ﺗﻮان ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎرﺑﺮی ﺧﺎک ﺑﺴﺘﺮ و ﻛﻠﻴﻪ ﻻﻳﻪ‌ﻫﺎی روﺳﺎزی از ﻗﺒﻴﻞ زﻳﺮ اﺳﺎس و اﺳﺎس را ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺑﺮاﺳﺎس آن ﺿﺨﺎﻣﺖ اﻳﻦ ﻻﻳﻪ‌ﻫﺎ را به‌دﺳﺖ آورد. ﻋﺪد CBR ﺑﻪ‌ﺻﻮرت درﺻﺪ ﺑﻴﺎن می‌ﺷﻮد و ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ میﺷﻮد.

در راه‌سازی از ﻋﺪد CBR ﺑﻪ‌ﻋﻨﻮان ﺷﺎخصی ﺑﺮای ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ روﺳﺎزی، اﺳﺎس و زﻳﺮاﺳﺎس ﺟﺎده و ﻓﺮودﮔﺎه‌ها اﺳﺘﻔﺎده می‌شود. درﺻﻮرتی‌ﻛﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ‌ای ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﺛﺮ رﻃﻮﺑﺖ ﺗﺮاﻛﻢ در ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﺎﻳﺶ CBR ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ (ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻏﻴﺮﭼﺴﺒﻨﺪه و درﺷﺖ داﻧﻪ) ﻋﺪد CBR ﺑﺮای درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ و یک ﻣﻘﺪار از اﻧﺮژی ﺗﺮاﻛﻢ و ﻳﺎ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﺧﺸک ﻣﺼﺎﻟﺢ به‌دست می‌آﻳﺪ. در ﻣﻮاردی ﻛﻪ اﺛﺮ رﻃﻮﺑﺖ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮنگی اﻳﻦ اﺛﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮای ﺑﺎزه‌ای از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﺮاﻛﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺑﺎزه ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺠﺎز رﻃﻮﺑﺖ ﺗﺮاﻛﻢ در اﺟﺮای ﻻﻳﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻛﺎرﮔﺎه اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﻧﺠﺎم میﺷﻮد.

ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎرﺑﺮی CBR

آزﻣﺎﻳﺶ CBR ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮشی ﺧﺎک را ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ و وزن ﻣﺨﺼﻮص ﺑـﻪ‌دﺳـﺖ ﻣـی‌دﻫـﺪ. اﻳـﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در ﻧﻬﺎﻳﺖ یک ﻋﺪد را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎرﺑﺮی تعیین می‌کند. بدیهی اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺪد ﺑﺮای يک ﺧـﺎک ﻣـﺸﺨﺺ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ و بستگی ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ تراکمی و رطوبتی ﺧﺎک دارد. ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎرﺑﺮی CBR برای ﻳﻚ ﺧﺎک، ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺮوی ﻻزم ﺑﺮای ﻓﺮو ﺑﺮدن ﭘﻴﺴﺘﻮنی ﺑـﺎ ﺷـﻜﻞ، ﺳـﺮﻋﺖ و ﻋﻤـﻖ ﻣﻌـﻴﻦ در ﺧـﺎک ﻣـﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوی ﻻزم ﺑﺮای ﻓﺮو ﺑﺮدن ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻋﻤﻖ در ﻣﺼﺎﻟﺢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳـﺖ، ﻛﻪ در راﺑﻄـﻪ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﺼﺎﻟﺢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻮعی ﺳﻨﮓ ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردی ﻃﺒﻖ ﺟﺪول یک ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﭘﻴﺴﺘﻮن اﺳﺘﺎﻧﺪارد در آن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ.