خلاصه مطلب :آزمایش تحکیم خاک

استانداردها

AASHTO T216-83, ASTM D2435, ASTM D4186

مقدمه

هدف از انجام آزمایش تحکیم خاک تخمین سرعت نشست تحكیمی و میزان نشست در سازه­‌های واقع بر خاک­‌های رسی و همچنین محاسبه فشار پیش­‌تحكیمی است. در این آزمایش پارامترهای مؤثر در پیش‌بینی شدت نشست و میزان آن در سازه‌های ساخته­‌شده بر روی خاک­‌های چسبنده اشباع تعیین می­‌شوند. در این آزمایش نمونه استوانه­‌ای خاک با قطر تقریبی ٧ سانتی­‌متر تحت اثر فشار محوری قرار می­‌گیرد، حلقه فلزی که در دور نمونه قرار می‌گیرد­ مانع از ایجاد تغییرشكل‌های جانبی می‌­گردد.

این آزمایش روشی است برای محاسبه میزان نشست خاک و سرعت تحكیم خاک در شرایط یک بعدی تحت اثر بارگذاری تنش-كنترل. در این آزمایش یک نمونه در شرایطی كه به صورت جانبی محدود شده است تحت اثر بارگذاری محوری قرار می­‌گیرد. بار به‌صورت مرحله‌­ای به نمونه اعمال می­‌شود در هر مرحله از بارگذاری ضمن اندازه‌­گیری تغییرات ارتفاع، به نمونه امكان تحكیم (خارج شدن آب حفره­ای) داده می‌­شود. مقادیر اندازه‌گیری شده برای محاسبه رابطه تخلخل- تنش مؤثر و همچنین سرعت تحكیم مورد استفاده قرار می­‌گیرند.

برای تعیین میزان نشست خاک­‌ها به علت تحكیم از تئوری تحكیم ترزاقی با فرضیات زیر استفاده می‌شود:

• خاک همگن است
• خاک­ اشباع است
• زه‌كشی و تراكم یک بعدی هستند
• خواص خاک ثابت است
• منحنی e-log­p یك خط راست را تشكیل می‌دهد

منحنی زیر فشردگی نمونه خاک نسبت به جذر زمان را نشان می‌‌دهد. در این منحنی d0 شروع فشردگی است و ds  نقطه شروع اصلاح شده است كه از امتداد مماس بر منحنی به‌دست آمده است. نقطه 100% فشردگی و df حد نهايی آن است. فشردگی از d0 تا  d100 تحكيم اوليه خوانده می­‌شود و از d100 تا df  تحكیم ثانويه خواهد بود. d0 معمولاً بالاي ds قرار دارد.

با اعمال بارگذاری، تحكیم اولیه شروع می‌شود و بعد از اتمام تحكیم، فشردگی ادامه می‌­یابد. در این حالت هیچ نوع فشار هیدرواستاتیكی اضافه یا محو نمی‌شود. در واقع این حالت تحكیم ثانویه است كه به علت شكستگی تدریجی باند­­های بین­ دانه­‌ها یا زهكشی آب جذب سطحی خود ذرات است. محاسبات زمانی تئوری ترزاقی فقط برای تحكیم اولیه صحت دارد. نسبت فشردگی اولیه به فشردگی نهایی یعنی نمایانگر میزان فشردگی كل است كه با تئوری ترزاقی پوشش داده می‌شود. به عبارت دیگر هر چه  بیشتر شود، تئوری ترزاقی جواب‌های بهتری می‌دهد. درغیر این‌صورت معمولاً نشستی كه پیش‌بینی می‌شود بزرگ­تر از نشست واقعی خواهد بود.

آزمایش تحكیم معمولاً بر روی نمونه‌هایی كه از نمونه‌های دست نخورده­ خاک ریزدانه تهیه شده‌اند انجام می‌شود. این آزمایش را می‌توان بر روی نمونه‌های ساخته‌شده نیز انجام داد. نتایج آزمایش تحكیم پایه‌ای برای محاسبه مقدار و سرعت نشست پی­‌های سازه‌ای و خاک‌ ریزهایی كه بر روی خاک ریزدانه ساخته می‌شوند خواهد بود. همچنین از این آزمایش می‌توان برای تعیین پارامترهای مدل­‌های رفتاری مصالح مانند مدل تحكیم یک بعدی ترزاقی یا مدهای حالت حدی استفاده كرد. با استفاده از مدل تحكیم یک بعدی ترزاقی و نتایج این آزمایش می‌توان نفوذپذیری خاک مورد آزمایش را نیز تخمین زد.

در این آزمایش نمونه خاک که درون حلقه مخصوص و سپس سلول تحکیم مستقر شده است، طی چندین مرحله تحت اثر تنش‌های مختلف قرار گرفته و در هر مرحله مقدار نشست نمونه خاک در طول زمان قرائت شده و ثبت می شود. در پایان آخرین مرحله بارگذاری و پس از خاتمه مرحله نشست، نمونه در مراحل مختلف باربرداری شده و مقدار تورم خاک در اثر باربرداری نیز در چندین تنش مختلف قرائت و ثبت می‌شود. آزمایش معمولاً در حالت استغراق کامل نمونه انجام می‌گیرد. در بعضی از انواع آزمایش‌‌های تحکیم برای مدل‌سازی نحوه رفتار عملی خاک، ابتدا با رطوبت طبیعی تا تنش معینی بارگذاری انجام می‌شود و سپس در این تنش، سلول تحکیم پر از آب شده و نمونه کاملاً مستغرق می‌شود و ادامه آزمایش تحکیم در این شرایط تکمیل می‌­گردد.

نمونه‌گیری

اندازه نمونه‌ها

۱.حداقل قطر نمونه باید 50 میلی­‌متر باشد.

۲.حداقل ضخامت اولیه نمونه باید 12 میلی­‌متر باشد. این ضخامت نباید كمتر از 10 برابر حداكثر اندازه دانه‌­های موجود در خاک باشد.

۳.حداقل نسبت قطر به ضخامت نمونه باید 2.5 باشد.

آماده­‌سازی نمونه‌‏ها

در آماده­‌سازی نمونه­‌ها باید دقت كرد كه حداقل دست‌خوردگی یا تغییر در رطوبت یا دانسیته مصالح به­ وجود آید. نمونه‌های دست‌نخورده كه از محل تهیه شده‌اند باید پس از خارج شدن از نمونه­‌گیر به اندازه حلقه دستگاه تحكیم بریده شده و در داخل آن قرار گیرند. این نمونه­‌ها باید قطری به اندازه حداقل 5 میلی­‌متر بزرگتر از قطر حلقه فلزی دستگاه داشته باشند پس از بریدن نمونه به‌وسیله ­استوانه مخصوص به آرامی آن را در داخل حلقه قرار می­‌دهیم. برای بریدن نمونه در خاک‌های نرم از اره سیمی و برای خاک­‌های سفت از یک تیغه لب تیز استفاده می‌شود. در خاک‌های آلی یا خاک­‌های الیاف­‌دار كه در اثر بریدن دست­‌خوردگی در آن‌ها ایجاد می‌شود می‌توان نمونه­‌ها را مستقیماً از لوله­‌های نمونه­‌گیر به داخل حلقه تحكیم وارد نمود در این صورت باید قطر نمونه­‌گیر و حلقه تحكیم یكسان باشند.

تعیین مشخصات نمونه

۱. جرم اولیه مرطوب نمونه یعنی MT0 را محاسبه می­‌کنیم (جرم آزمونه و حلقه از جرم حلقه فلزی كم می‌شود)

۲. ارتفاع اولیه نمونه (H0) حداقل در 4 نقطه از نمونه اندازه‌­گیری می‌شود (با دقت 0.025 میلی­متر)

۳. حجم اولیه (V0) با دقت 0.25 سانتی‌­متر مربع با استفاده از قطر نمونه و ارتفاع اولیه آن محاسبه می‌شود

۴. درصد رطوبت نمونه با استفاده از قطعه­‌هایی كه در هنگام آماده‌سازی نمونه به‌دست آمده‌­اند محاسبه می‌شود

۵. برای انجام محاسبات و تفسیر نتایج، مشخص بودن حدود آتربرگ و وزن مخصوص دانه­‌های خاك لازم است.d0

وسایل مود نیاز آزمایش تحکیم

۱- دستگاه بارگذاری

دستگاه باید به طور مناسبی بار عمودی را به نمونه­‌ها وارد كند. بار عمودی به وسیله وزنه­‌هایی كه بر روی دستگاه قرار می­‌گیرند به نمونه‌­ها اعمال می‌شوند. دستگاه باید قادر باشد بار مورد نظر را برای مدت طولانی با خطای كمتر از 0.5 درصد ثابت نگه دارد. هر افزایش بار بدون وارد كردن ضربه در زمان حدود 2 ثانیه انجام می‌شود. افزایش بار باید در زمانی حدود  به نمونه اعمال شود.

 ۲- دستگاه تحكیم

دستگاه تحکیم شامل بدنه دستگاه تحكیم، سنگ­‌های متخلخل، صفحه بارگذاری، گیج اندازه‌­گیری، جک و حلقه فلزی.

بدنه دستگاه تحكیم

ظرفی استوانه‌­ای است كه در داخل آن حلقه فلزی جای داده می‌شود. به جداره ظرف استوانه‌‌ای دو نیرو سنج برای مشاهده سطح آب نصب می‌شود و حد فاصل حلقه فلزی و جداره ظرف استوانه‌­ای آب ریخته می‌شود. درنتیجه نمونه در طول آزمایش همیشه در داخل آب غوطه‌­ور است و به حالت اشباع باقی می‌ماند. بدنه اصلی از جنس آلومینیوم ریخته­‌گری صلب ساخته شده است. یاتاقان­‌ها و اهرم متحرک و سل تحکیم روی این بدنه قرار می­‌گیرند.

اهرم متحرک قسمتی از دستگاه تحکیم است که وزنه­‌ها بر روی آن قرار می­‌گیرند. این اهرم به گونه­‌ای ساخته شده است که درصورت گذاشتن وزنه در یک طرف آن نیرو را با سه نسبت متفاوت قابل تنظیم بر روی نمونه اعمال می‌‌کند. جنس اهرم متحرک از آلومینیوم سخت می­‌باشد. در انتهای اهرم یک وزنه ثابت تعبیه شده است که وظیفه تعادل اهرم را برعهده دارد. سل تحکیم از دیگر اجزای دستگاه تحکیم است که خود شامل محفظه­‌ای از جنس پلکسی­‌گلاس و کاتر و سنگ تخلخل می­‌باشد. سل تحکیم باید کاملاً آب‏‌بند باشد تا آب درون سل از آن خارج نشود.

سنگ­های متخلخل

این سنگ­‌ها در بالا و پایین نمونه قرار می­‌گیرند و باید دارای مشخصات زیر باشند:

الف. خلل و فرج سنگ­‌ها باید به حدی باشد كه دانه­‌های ریز خاک به داخل آن­‌ها نفوذ نكند. بهتر است از فیلتر كاغذی كه بین سنگ­‌های متخلخل و نمونه قرار داده می‌شود استفاده كرد تا از داخل شدن دانه­‌های ریز خاک به خلل و فرج سنگ جلوگیری شود. البته زه‌كشی نمونه نیز نباید به تأخیر افتد. همچنین سنگ­‌های متخلخل باید همیشه تمیز، بدون ترك و لب پریدگی و بدون غیریكنواختی باشد.

ب. ضخامت سنگ‌­های متخلخل باید به اندازه­ای باشد كه بر اثر بارگذاری نشكنند.

ج. سنگ­‌های متخلخل باید از اكسید آلومینیوم، سیلیكون كاربید یا فلزی ساخته شوند كه مواد موجود در خاک و رطوبت خاک روی آن­‌ها تأثیر نداشته باشد.

د. قطر سنگ متخلخل بالای نمونه بین 0.2 میلی­‌متر تا 0.5 میلی‌­متر كمتر از قطر داخلی حلقه فلزی است. اگر از حلقه شناور استفاده تا می‌شود، قطر سنگ متخلخل زیر نمونه باید مساوی قطر سنگ متخلخل بالایی باشد.

صفحه بارگذاری

صفحه بارگذاری صفحه فلزی ضدزنگی با قطر مساوی سنگ متخلخل بالایی است. بار وارده از طریق یك گلوله فلزی به صفحه سربار و نمونه وارد می‌شود و در نتیجه موجب سالم ماندن سنگ متخلخل بالایی می­‌گردد.

گیج اندازه ­گیری

برای تعیین تغییر ضخامت نمونه با دقت 2.5 میكرومتر.

جک

برای بیرون آوردن نمونه از قالب مورد استفاده قرار می­‌گیرد.

حلقه فلزی

از برنج یا هر فلزی دیگری که در برابر زنگ زدن مقاومت می‌­کند ساخته می‌شود. این حلقه باید شرایط زیر را داشته باشد:

الف. متناسب با حداقل ضخامت نمونه باشد. حداقل ضخامت نمونه 0.5 اینچ یا 13 میلی­‌متر است. باید توجه داشت كه این حداقل ضخامت نباید از 10 برابر قطر درشت­‌ترین دانه موجود در خاك كمتر باشد.

ب. متناسب با حداقل نسبت قطر به ضخامت نمونه باشد که عددی در حدود 2.5 است.

ج. متناسب با حداقل قطر نمونه باشد. حداقل قطر نمونه 2 اینچ یا 5 سانتی‌­متر است.

د. سختی و استحكام حلقه در بیشترین فشار هیدرواستاتیک وارد بر نمونه باید طوری باشد كه افزایش قطر آن از 3% تجاوز نكند. حلقه فلزی باید از فلز ضد­زنگ ساخته شده باشد و در برابر مواد موجود در خاک نیز مقاوم باشد. سطح داخلی حلقه باید كاملاً صیقلی باشد یا از ماده­ای با حداقل قابلیت اصطكاک پوشانده شده باشد. گریس سیلیكون یا پلی تترا فلورتیلن برای خاک‌­های غیر­ماسه‌­ای پیشنهاد می‌شود.

ه) وقتی در طی آزمایش تحكیم، بار به نمونه خاک وارد می‌شود، اصطكاک ایجاد­شده بین محیط داخلی حلقه برنجی و محیط جانبی نمونه برای دو نوع دستگاه تحكیم با حلقه ثابت و شناور تفاوت دارد. در اغلب موارد، اصطكاک جانبی در حدود 10 درصد بار اعمال شده است.

وسیله آماده­‌سازی نمونه

استوانه‌­ای است با لبه تیز كه می‌توان به­‌وسیله آن نمونه اولیه را كه قطر آن بیشتر از قطر داخلی حلقه است به راحتی و با كمترین دست­‌خوردگی برید و به اندازه قطر داخلی حلقه درآورده و سپس به داخل آن منتقل كرد. سطح داخلی این استوانه باید كاملاً صیقلی و با ماده­ای با حداقل ضریب اصطكاک پوشانده شود.

۳- سایر وسایل

شامل ترازو با حساسیت 0.1 گرم، گرمخانه با كنترل درجه حرارت، اره سیمی، كارد و كاردک، قوطی­‌های تعیین رطوبت و كرنومتر.

روش انجام آزمایش

۱. نمونه را درون حلقه قرار داده و صفحات متخلخل و صافی‌­ها را در دو طرف آن قرار می‏‌دهیم. برای خاک‌های خشک منبسط‌ ­شونده باید از سنگ­‌های متخلخل خشک استفاده شود. برای خاک­‌های نیمه اشباع از سنگ­‌های متخلخل مرطوب و برای خاک­‌های اشباع از از سنگ­‌های متخلخل اشباع استفاده می‌شود. صفحه سربار را بر روی سنگ متخلخل بالایی قرار داده و مخزن اطراف نمونه را از آب پر می­‌كنیم.

۲. استوانه تحكیم را در دستگاه اعمال بار قرار داده و باری به میزان 5 کیلوپاسکال به آن وارد می­‌كنیم. به محض وارد كردن این بار، تغییرمكان را خوانده و مقدار قرائت اولیه یعنی d0 را ثبت می‌­نماییم. در صورت نیاز برای جلوگیری از تورم نمونه باید بار بیشتری به آن اعمال نمود. اگر پیش‌بینی گردد كه بار 5 کیلوپاسکال تحكیم قابل­‌توجهی را ایجاد خواهد كرد می‌توان از باری كمتر مثلاً 2 یا 3 کیلوپاسکال استفاده كرد.

۳. اگر نمونه دست­‌نخورده اشباع شده باشد یا عمق برداشت نمونه زیر تر از آب زیرزمینی باشد بعد از اعمال بار 5 کیلوپاسکال به آرامی نمونه را غرقاب می­‌نماییم. برای جلوگیری از تورم بار وارده بر نمونه را افزایش می­‌دهیم. میزان بار لازم برای جلوگیری از تورم و میزان تغییرمكان ایجادشده را باید در طول زمان ثبت کرد.

۴. اگر شیب و شكل منحنی تراكم یا تعیین فشار پیش­‌تحكیمی مورد نظر باشد فشار نهایی وارد بر نمونه باید تا 4 برابر بیشتر از فشار پیش­‌تحكیمی باشد. برای تعیین پارامترهای مربوط به تغییرشكل خاک در باربرداری و بارگذاری مجدد لازم است یک سیكل باربرداری و بارگذاری در طول آزمایش انجام شود. نسبت افزایش بار برای آزمایش تحكیم باید یک باشد به این ترتیب در هر مرحله از بارگذاری مقدار بار 2 برابر می‌شود به عنوان مثال معمولاً مراحل بارگذاری به صورت 12 و 25 و 50 و 100 و 200 و … کیلوپاسکال می‌­باشد. نسبت كاهش بار برای باربرداری نیز معمولاً به صورت نصف كردن بار در هر مرحله از باربرداری انجام می‌شود. می‌توان تعداد مراحل باربرداری را نصف كرد به‌صورتی‌­كه در هر مرحله از باربرداری بار وارد بر نمونه یک­‌چهارم مرتبه قبل شود.

۵. قبل از اعمال هر بار اضافه‌­ای باید ارتفاع اولیه نمونه یعنی df ثبت شود.

۶. فاصله گام­‌های بارگذاری به اندازه 24 ساعت خواهد بود. در طول این مدت تغییرشكل نمونه را با قرائت عقربه میكرومتر در زمان‌های 6 و 12 و 30 ثانیه، 1 و 2 و 4 و 6 و 8 و 15 و 30 دقیقه و 1 و 2 و 4 و 8 و 24 ساعت اندازه­‌گیری می­‌کنیم.

روش­‌های محاسبه

برای یک افزایش بار مشخص روی نمونه خاک، جهت تعیین ضریب تحکیم CV از روی آزمون­‌های تحکیم یک بعدی آزمایشگاهی معمولاً از دو روش ترسیمی استفاده می‌شود. اولین روش، روش لگاریتم زمان است که توسط Casagrande و Fadum در سال 1940 پیشنهاد شده است و روش دوم، روش ریشه دوم زمان است که توسط Taylor در سال 1942 ارائه شده است.

دو رابطه دیگر نیز پیشنهاد شده است که کمتر مورد استفاده قرار می­‌گیرند:

• روش هذلولی که توسط Sridharan و Prakash در سال 1985 پیشنهاد شده است.
• روش لگاریتم t مرحله اولیه که توسط Allam و Robinson  در سال 1996 پیشنهاد شده است.

محاسبات آزمایش تحکیم

حجم كل نمونه كه برابر مجموع حجم مواد جامد (Vs) و حجم آب (Vw) است از حاصل ضرب ارتفاع (Hi) در سطح مقطع نمونه (A) به­‌دست می‌­آید:

حجم آب در انتهای آزمایش كه Vwf نام­گذاری می‌شود، از آزمایش درصد رطوبت در انتهای آزمایش به­دست می­‌آید. در این حالت، درصد اشباع 100 درصد است.

بنابراین ارتفاع معادل خاک عبارت است از:

در روابط فوق A مساحت حلقه فلزی است.

ارتفاع منافذ عبارت خواهد بود از:

بنابراین نسبت منافذ اولیه عبارت است از:

برای محاسبه زمان تحكیم و مقدار تحكیم (نشست خاک­‌ها)، با توجه به اطلاعات به­‌دست­‌آمده از آزمایش‌­ها، منحنی نشست نسبت به لگاریتم زمان رسم می‌شود. از روی این منحنی مقدار 100% تحكیم اولیه نمونه را در هر فشار به دست می­‌آوریم. محل برخورد مماس­‌های قسمت با شیب زیاد و شیب كم در انتهای آزمایش را انتهای تحكیم اولیه می‌‌گویند. زمان مربوط به این نقطه را زمان 100 درصد تحكیم یا t100 می‎‌نامند.

برای یافتن قرائت گیج در صفر درصد تحكیم اولیه (یعنی زمانی كه هنوز تغییر ضخامت نمونه شروع نشده است)، از دو زمان انتخابی كه معمولاً در ابتدای قسمت سهمی شكل منحنی­‌اند و نسبت آن‌ها بین 1 به 4 است، استفاده می‌شود. به اندازه فاصله بین دو زمان روی محور قرائت گیج از t1 به طرف بالا جدا كرده و از آن بر محور تغییر­مكان عمود می­‌كنیم. در محل تقاطع این عمود با محور می‌توان رابطه زیر را برای تغییرمكان در حالت تحكیم اولیه نوشت:

برای یافتن  تحكیم 50 % در هر افزایش بار روی منحنی زیر میانگین تحكیم صفر درصد (d0) و تحكیم صد درصد (d100) را محاسبه کرده و روی نمودار محل آن را پیدا می­‌كنیم، سپس زمان  تحكیم 50% (t50) را نیز به­‌دست می­‌آوریم.

برای هر افزایش بار ضریب تحكیم (Cv) را در 50% تحكیم از رابطه زیر به دست می­‌آوریم:

در رابطه فوق H میانگین طولانی­‌ترین راه زهكشی آب در بارگذاری است.

روش دیگر برای تعیین Cv و d100 و d0  رسم منحنی قرائت گیج-جذر زمان است. قسمتی از ابتدای منحنی را که تقریباً خط مستقیم است با خطکش از دو طرف ادامه می­‌‌هیم، محل تقاطع این خط با محور زمان را به­‌دست آورده و به این زمان مقدار 15% اضافه می­‌كنیم و از نقطه جدید روی محور زمان­‌ها به d0 وصل می‌­كنیم. محل تقاطع این خط با منحنی، نقطه تحكیم 90% است. t90 و d90 را به دست می‌آوریم. با کمک رابطه زیر مقدار d100 را به­‌دست می­‌آوریم:

ضریب تحكیم در این روش از رابطه زیر به‌دست می‌­آید:

شیب قسمت دوم نمودار نشست لگاریتم زمان نشان­‌دهنده خزش و تحكیم ثانویه است. برای یك خاک این شیب تقریباً ثابت است. این شیب از رابطه زیر به­‌دست می‌­آید:

می‌توان نسبت منافذ اولیه (ei) را از رابطه زیر به­‌دست آورد:

ΔH همان است كه از قرائت­‌سنج‌ها خوانده می‌شود.

درصورتی‌­كه منحنی e-p رسم شود، می‌توان ضریب تراكم­‌پذیری (av) را از رابطه زیر به‌­دست آورد:

ضریب تغییر حجم (mv) نیز از رابطه زیر به­‌دست می­‌آید:

دیده می‌شود كه ضریب تغییر حجم mv معادل عكس مدول الاستیسیته تحكیم (مدول اودومتری Eoed) است. در این مرحله می‌توان ضریب نفوذپذیری خاک را از رابطه زیر به‌­دست آورد:

درصورتی­‌كه منحنی e-log­p رسم شود، شاخص فشردگی CC از رابطه زیر به­دست می‌­آید:

درصورتی­‌كه شیب قسمت باربرداری محاسبه شود، شاخص تورم Cs عبارت خواهد بود از:

شیب بخش بارگذاری مجدد، اندیس تراكم مجدد است كه از رابطه زیر به­‌دست می­‌آید:

اثر فشار آب حفره‌ای

زه‌کشی ناشی از افزایش فشار آب حفره‌­ای کاملاً آنی است. زه‌کشی آب حفره­‌ای با کاهش حجم توده خاک همراه است که خود به نشست منجر می­‌گردد. به دلیل زه‌کشی سریع آب حفره‌­ای در خاک‌­های ماسه‌­ای نشست آنی و تحکیمی به­‌طور هم­زمان رخ می‌دهد. زمانی که لایه رس تراکم‌پذیر اشباع تحت تأثیر افزایش تنش قرار می­‌گیرد نشست آنی بلافاصله انجام می‌شود. ضریب نفوذپذیری رس نسبت به ماسه بسیار کم می­‌باشد از این رو فشار آب حفره‌­ای که بر اثر بارگذاری افزایش یافته است، ناشی از بارگذاری به‌­صورت تدریجی در طی زمان طولانی مستهلک می‌شود . بنابراین، تغییر حجم مربوط به خاک رس (تحکیم) تا مدت زمان طولانی پس از نشست آنی ادامه می­‌یابد. نشست ناشی از تحکیم در خاک رس ممکن است چندین برابر بزرگتر از نشست آنی باشد.